Η αρχιτεκτονική είναι πολλά περισσότερα από το να σχεδιάζει κανείς κτίρια. Είναι μια μορφή έκφρασης, ένας καθρέφτης του πολιτισμού, και ένας διάλογος ανάμεσα στον άνθρωπο και τον χώρο. Δεν είναι τυχαίο που η αρχιτεκτονική συνδέεται τόσο βαθιά με τη φιλοσοφία και την ψυχολογία — γιατί στην ουσία της, αφορά τον άνθρωπο. Πώς ζει, πώς νιώθει, πώς σκέφτεται.
Η φιλοσοφία του χώρου
Πηγή εικόνας: Pinterest
Από την αρχαιότητα ακόμα, φιλόσοφοι όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης μιλούσαν για την έννοια του “χώρου”, του “μέτρου”, της “αρμονίας”. Ο Αριστοτέλης, στο έργο του Των Μετά Τα Φυσικά, εξετάζει την ουσία του τόπου και της μορφής ως προϋπόθεση για την κατανόηση της ύλης και της ύπαρξης. Στη σύγχρονη φιλοσοφία, ο Heidegger υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος «κατοικεί» πριν ακόμα «χτίσει» (Heidegger, 19711). Για τον ίδιο, η αρχιτεκτονική είναι πράξη ουσιαστικής παρουσίας στον κόσμο.
Η φιλοσοφία προσπαθεί να απαντήσει στο γιατί της ύπαρξης, και η αρχιτεκτονική καλείται να δώσει μορφή σε αυτό το “γιατί”. Ένα σπίτι δεν είναι απλώς ένα καταφύγιο – είναι μια δήλωση για το πώς θέλουμε να ζούμε. Όπως έγραψε ο Le Corbusier, «το σπίτι είναι μια μηχανή για να ζεις μέσα της» (Le Corbusier, 19232), φράση που φέρει φιλοσοφική και κοινωνική βαρύτητα.
Η ψυχολογία του χώρου
Πηγή εικόνας: Pinterest
Η ψυχολογία προσπαθεί να κατανοήσει το πώς ένας χώρος μας επηρεάζει. Μελέτες δείχνουν ότι η παρουσία φυσικού φωτός, το πράσινο και τα οργανικά υλικά μειώνουν το άγχος και ενισχύουν την ανάρρωση και την ευεξία (Ulrich, 19843). Επιπλέον, το ύψος του ταβανιού μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης: οι ψηλές οροφές ενισχύουν τη δημιουργική και αφαιρετική σκέψη, ενώ οι χαμηλές προάγουν τη συγκέντρωση (Meyers-Levy & Zhu, 20074).
Αυτό που νιώθουμε σε έναν χώρο δεν είναι τυχαίο. Είναι αποτέλεσμα σχεδιαστικών αποφάσεων που επηρεάζουν υποσυνείδητα τη διάθεσή μας. Η νευροαρχιτεκτονική είναι ένα νέο πεδίο που ερευνά ακριβώς αυτή τη σχέση μεταξύ εγκεφάλου και χώρου (Nikos Salingaros, 20065), συνδυάζοντας ψυχολογία, νευροεπιστήμη και αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
Ο άνθρωπος ως επίκεντρο
Πηγή εικόνας: Pinterest
Η ουσία είναι μία: αρχιτεκτονική, φιλοσοφία και ψυχολογία έχουν κοινό επίκεντρο τον άνθρωπο. Η πρώτη τον “στεγάζει”, η δεύτερη τον “προβληματίζει”, η τρίτη τον “κατανοεί”. Όταν συνδυαστούν, μπορούν να γεννήσουν χώρους που δεν είναι απλώς όμορφοι ή λειτουργικοί, αλλά ουσιαστικοί.
Ζούμε σε μια εποχή όπου ο ρυθμός ζωής μάς αποσπά από τη σύνδεση με το περιβάλλον μας. Ίσως ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε τι σημαίνει “καλός χώρος”. Όχι μόνο με τα μάτια, αλλά και με την καρδιά και το μυαλό.
Γιατί, τελικά, δεν χτίζουμε μόνο με τούβλα και μπετόν — χτίζουμε με αξίες, συναισθήματα και ερωτήματα.
- Heidegger, M. (1971). Building Dwelling Thinking. In Poetry, Language, Thought. Harper & Row. ↩︎
- Le Corbusier (1923). Vers une Architecture. Éditions Crès. ↩︎
- Ulrich, R. S. (1984). View through a window may influence recovery from surgery. Science, 224(4647), 420–421. ↩︎
- Meyers-Levy, J., & Zhu, R. (2007). The Influence of Ceiling Height: The Effect of Priming on the Type of Processing People Use. Journal of Consumer Research, 34(2), 174–186. ↩︎
- Salingaros, N. A. (2006). A Theory of Architecture. Umbau-Verlag. ↩︎
Επιμέλεια: Σπανού Ελένη
